Published in: Blog

Co ile kosić farmę fotowoltaiczną i dlaczego?

Author agro_rydz

Published on: 22 października 2024

Farmę fotowoltaiczną należy kosić przynajmniej 2-3 razy w roku. Regularne koszenie farm fotowoltaicznych to fundamentalny element utrzymania ich optymalnej wydajności, ponieważ właściwe utrzymywanie roślinności wokół i pod panelami fotowoltaicznymi zapewnia maksymalne wykorzystanie światła słonecznego, zapobiega uszkodzeniom mechanicznym oraz zwiększa bezpieczeństwo instalacji. Zaniedbanie regularnego koszenia prowadzi do spadku produkcji energii elektrycznej gwarantowanej przez odnawialne źródła energii, a w skrajnych przypadkach nawet trwałego uszkodzenia elementów systemu fotowoltaicznego.

Co ile kosić farmę fotowoltaiczną?

Farmę fotowoltaiczną należy kosić średnio 2-3 razy w ciągu sezonu wegetacyjnego – wczesną wiosną (marzec-kwiecień) i późnym latem (sierpień-wrzesień) – w zależności od tempa wzrostu roślinności, warunków pogodowych oraz lokalizacji instalacji. W okresach intensywnego wzrostu trawy (wiosna, wczesne lato) koszenie bywa potrzebne co 3-4 tygodnie.

Czynniki wpływające na częstotliwość koszenia

Dlaczego trzeba regularnie kosić farmę fotowoltaiczną?

Regularne koszenie farmy fotowoltaicznej jest konieczne, aby zapobiec zacienieniu paneli przez wysoką roślinność, ponieważ to obniża produkcję energii nawet o 20-30%. Jednocześnie usuwanie roślinności z farmy fotowoltaicznej zapobiega uszkodzeniom mechanicznym instalacji fotowoltaicznej, ułatwia inspekcje techniczne i zmniejsza ryzyko pożaru.

Zacienianie paneli fotowoltaicznych przez niekontrolowany wzrost roślinności i brak koszenia tej roślinności to:

• obniżenie dla wydajności każdej farmy fotowoltaicznej, ponieważ nawet częściowe zacienienie jednego panelu w szeregu dramatycznie ogranicza produkcję energii całego łańcucha,
• potencjalne zagrożenie pożarowe w suchych miesiącach letnich, bo sucha biomasa wokół komponentów elektrycznych stanowi idealne paliwo dla ognia zainicjowanego przez iskrę elektryczną lub przeciążenie,
• brak dostępu do instalacji fotowoltaicznej na farmie techników przeprowadzających przeglądy i konserwację,

i właśnie dlatego regularne koszenie farm fotowoltaicznych to konieczność, gdyż zachowuje opłacalność farmy fotowoltaicznej i pozwala na sprzedaż energii elektrycznej bez przeszkód. To wynika bezpośrednio z tego, jak działa farma fotowoltaiczna.

Na czym polega koszenie terenów zielonych na farmach fotowoltaicznych?

Koszenie terenów zielonych na farmach fotowoltaicznych to specjalistyczna usługa O&M dla farm fotowoltaicznych, która polega na zastosowaniu odpowiedniego sprzętu i technik, które zapewniają bezpieczne usunięcie roślinności bez uszkodzenia instalacji fotowoltaicznej. Proces obejmuje precyzyjne wykaszanie trawy między rzędami paneli, pod konstrukcjami nośnymi oraz wokół stacji transformatorowych.

Koszenie farm fotowoltaicznych wymaga zupełnie innego podejścia niż standardowe prace na terenach zielonych. 

1. Usługa rozpoczyna się od dokładnej inspekcji terenu w celu zidentyfikowania potencjalnych przeszkód – kamieni, kabli lub elementów instalacji wystających z gruntu z gruntu. Później określa się optymalną wysokość cięcia – zwykle między 5 a 10 cm od powierzchni ziemi, co zapobiega zarówno erozji gleby jak i szybkiemu odrastaniu roślinności.
2. Po zakończonym koszeniu farmy fotowoltaicznej biomasa jest albo mulczowana i pozostawiana na miejscu jako naturalny nawóz, albo zbierana i wywożona z terenu farmy. Wybór metody zależy od lokalnych przepisów, warunków glebowych oraz preferencji właściciela farmy fotowoltaicznej odnośnie gospodarowania bioróżnorodnością na terenie inwestycji.

Głównym wyzwaniem podczas koszenia jest budowa farmy fotowoltaicznej, a konkretnie dostęp do przestrzeni pod panelami, szczególnie tymi montowanymi nisko nad ziemią. W takich miejscach zwykle stosuje się specjalistyczne podkaszarki z przedłużonymi ramionami lub kosiarki prowadzone ręcznie. Dla terenów między rzędami paneli wykorzystuje się zazwyczaj samojezdne kosiarki o niskim prześwicie, które mogą bezpiecznie przemieszczać się pod konstrukcjami wsporczymi.

Prace prowadzone w pobliżu komponentów elektrycznych – falowników czy stacji transformatorowych – wymagają wyjątkowych środków ostrożności. Operatorzy muszą mieć ukończone szkolenia z zakresu BHP przy instalacjach elektrycznych oraz nosić odpowiednią odzież ochronną, w tym izolowane rękawice i obuwie. Standard bezpieczeństwa wymaga, aby podczas koszenia w pobliżu elementów pod napięciem obecne były minimum dwie osoby.

Jakie metody koszenia są stosowane na farmach fotowoltaicznych?

Na farmach fotowoltaicznych stosuje się kilka metod koszenia – koszenie mechaniczne z wykorzystaniem specjalistycznych kosiarek o niskim profilu, ręczne wykaszanie w trudno dostępnych miejscach, mulczowanie oraz selektywne stosowanie środków hamujących wzrost roślin.

Właściwy dobór metod koszenia farm fotowoltaicznych determinuje nie tylko efektywność procesu, ale również jego wpływ na instalację oraz środowisko naturalne. Każda z dostępnych technik ma swoje zalety i ograniczenia, które należy uwzględnić przy planowaniu harmonogramu prac.

Koszenie mechaniczne z wykorzystaniem specjalistycznych kosiarek pozostaje najpowszechniejszą metodą. Sprzyja szybkiej realizacji zadania na dużych powierzchniach, szczególnie między rzędami paneli, gdzie dostęp jest stosunkowo łatwy. Nowoczesne kosiarki przeznaczone do farm fotowoltaicznych charakteryzują się niskim profilem (nawet 15-20 cm wysokości), co umożliwia im pracę pod panelami bez ryzyka uszkodzenia instalacji. Wadą tej metody pozostaje ograniczona precyzja w trudno dostępnych miejscach oraz potencjalne uszkodzenia gruntu przy nieodpowiednim prowadzeniu maszyny.

Ręczne wykaszanie, choć pracochłonne i kosztowne, pozostaje niezastąpione w miejscach o ograniczonym dostępie – wokół stacji transformatorowych, pod nisko zawieszonymi panelami czy na stromych zboczach. Ta metoda zapewnia największą precyzję i minimalizuje ryzyko uszkodzenia komponentów instalacji. 

Coraz większą popularność zyskuje selektywne stosowanie retardantów, czyli środków hamujących wzrost roślin. Substancje aplikowane na początku sezonu wegetacyjnego spowalniają wzrost trawy, redukując konieczną częstotliwość koszenia o 30-40%. Stosowanie retardantów musi być jednak zgodne z lokalnymi przepisami ochrony środowiska i jest przeciwwskazane na terenach chronionych lub w pobliżu zbiorników wodnych.

Czym jest mulczowanie trawy farm fotowoltaicznych?

Mulczowanie trawy na farmach fotowoltaicznych to proces rozdrabniania skoszonej roślinności i pozostawiania jej na miejscu jako naturalnego nawozu i warstwy ochronnej. Ta metoda zapobiega erozji gleby, wspomaga retencję wody, zmniejsza tempo wzrostu trawy oraz eliminuje konieczność wywozu biomasy.

Mulczowanie stanowi alternatywę dla tradycyjnego koszenia z wywozem biomasy i zyskuje coraz większą popularność w kontekście farm fotowoltaicznych. Proces technologiczny mulczowania polega na jednoczesnym cięciu i rozdrabnianiu roślinności za pomocą specjalistycznych urządzeń wyposażonych w rotacyjne noże lub bijaki, które rozdrabniają biomasę na drobne kawałki o długości 2-5 cm.

Z technicznego punktu widzenia do mulczowania roślinności na farmach fotowoltaicznych wykorzystuje się kosiarki bijakowe lub mulczery, które charakteryzują się mocnymi silnikami i systemem kilku lub kilkunastu noży pracujących na wysokich obrotach. Istotnym aspektem jest odpowiednie ustawienie wysokości koszenia – zbyt niska prowadzi do uszkodzenia darni, zbyt wysoko nie zapewni dostatecznego rozdrobnienia materiału.

Mulczowanie przynosi szereg korzyści ekologicznych. Rozdrobniona roślinność, pozostawiona na miejscu, stopniowo się rozkłada, wzbogacając glebę w materię organiczną i składniki odżywcze. Badania przeprowadzone na farmach fotowoltaicznych we Włoszech wykazały, że po trzech latach regularnego mulczowania zawartość materii organicznej w glebie wzrosła o 15-20%, co znacząco poprawiło jej strukturę i właściwości retencyjne.

Tempo wzrostu trawy po mulczowaniu jest zazwyczaj wolniejsze niż po tradycyjnym koszeniu. Jest to związane z efektem „duszenia” nowych pędów przez warstwę rozdrobnionej biomasy oraz zmianą składu gatunkowego roślinności na korzyść gatunków niskopiennych. W praktyce oznacza to, że farmy stosujące mulczowanie mogą zmniejszyć częstotliwość zabiegów o 15-20% w porównaniu do metod tradycyjnych.

Efektywność mulczowania zależy w dużym stopniu od wysokości trawy w momencie zabiegu. Optymalne rezultaty uzyskuje się przy koszeniu roślinności o wysokości 15-25 cm. Przy wyższej trawie (powyżej 30 cm) rozdrobnienie może być niewystarczające, co prowadzi do tworzenia się zbitych kęp biomasy, które blokują dostęp światła do nowych pędów i mogą prowadzić do gnicia materiału roślinnego zamiast jego prawidłowego rozkładu.

Jakie urządzenia są używane do wykaszania traw na terenie farm fotowoltaicznych?

Do wykaszania traw na farmach fotowoltaicznych używa się specjalistycznych urządzeń, takich jak kosiarki bijakowe o niskim profilu, wykaszarki do pracy pod panelami, kosiarki samojezdne z regulowaną wysokością cięcia oraz profesjonalne podkaszarki do miejsc trudno dostępnych. Wszystkie te urządzenia są dobierane tak, aby minimalizować ryzyko uszkodzenia instalacji.

Sprzęt używany do wykaszania traw na farmach fotowoltaicznych musi spełniać szereg wymagań technicznych, które zapewniają zarówno efektywność pracy, jak i bezpieczeństwo dla instalacji. Wśród najpopularniejszych urządzeń warto wymienić kosiarki bijakowe, które cieszą się uznaniem ze względu na wszechstronność i skuteczność.

Kosiarki bijakowe o niskim profilu, zazwyczaj o wysokości nieprzekraczającej 20 cm, mogą pracować bezpośrednio pod większością paneli fotowoltaicznych. Urządzenia te wyposażone są w poziomy wał z wieloma małymi nożami (bijakami), które obracają się z dużą prędkością, skutecznie rozdrabniając nawet grubsze łodygi i niewielkie krzewy. Modele przeznaczone do farm fotowoltaicznych często posiadają hydraulicznie regulowaną głowicę tnącą, która może być przechylana pod różnymi kątami, co ułatwia dostęp do trudno dostępnych miejsc.

Dla pracy w najbardziej niedostępnych przestrzeniach, szczególnie pod nisko zawieszonymi panelami, stosuje się specjalistyczne podkaszarki z przedłużonymi ramionami, które mogą sięgać nawet 2-2,5 metra w głąb pod konstrukcję bez ryzyka kontaktu operatora z elementami pod napięciem. Urządzenia te wyposażone są w nylonową żyłkę lub plastikowe ostrza, które minimalizują ryzyko uszkodzenia kabli czy innych elementów instalacji.

Na dużych, otwartych przestrzeniach między rzędami paneli często wykorzystuje się kosiarki samojezdne z systemem mulczującym. Najpopularniejsze modele charakteryzują się szerokością roboczą 120-150 cm i napędem hydraulicznym, umożliwiającym płynną regulację prędkości. Zaawansowane modele wyposażone są w systemy GPS, które pozwalają na półautomatyczne koszenie według zaprogramowanego wzoru, co zwiększa efektywność pracy i redukuje koszty.

Dla terenów o dużym nachyleniu stosuje się specjalistyczne kosiarki zdalnie sterowane, które mogą bezpiecznie pracować na zboczach o nachyleniu do 45 stopni. Te kompaktowe maszyny, napędzane silnikami elektrycznymi lub spalinowymi o mocy 20-30 KM, są sterowane za pomocą konsoli radiowej z odległości do 100 metrów, co eliminuje ryzyko dla operatora i umożliwia pracę w trudnych warunkach terenowych.

Innowacyjnym rozwiązaniem, które zaczyna pojawiać się na największych farmach fotowoltaicznych, są autonomiczne roboty koszące. Te zaawansowane urządzenia, wyposażone w systemy nawigacji GPS i czujniki przeszkód, mogą samodzielnie kosić wyznaczony obszar bez nadzoru człowieka. Choć koszt takiego rozwiązania jest znaczący (od 50 000 zł), dla dużych farm może ono przynieść oszczędności w dłuższej perspektywie.

Ile kosztuje koszenie farmy fotowoltaicznej?

Koszt koszenia farmy fotowoltaicznej waha się od 800 do 2500 zł za hektar w zależności od ukształtowania terenu, wysokości roślinności, dostępności, częstotliwości koszenia oraz dodatkowych usług (jak mulczowanie czy wywóz biomasy). Dla dużych farm powyżej 5 MW mocy oferowane są często korzystniejsze stawki w ramach długoterminowych kontraktów serwisowych.

Analiza kosztów koszenia farm fotowoltaicznych musi uwzględniać szereg zmiennych, które wpływają na ostateczną cenę usługi. Struktura cenowa jest zazwyczaj bardziej złożona niż w przypadku standardowych terenów zielonych, co wynika ze specyfiki pracy przy instalacjach pod napięciem oraz konieczności stosowania specjalistycznego sprzętu.

Podstawowy cennik koszenia trawy na farmach fotowoltaicznych kształtuje się następująco: 

• dla małych instalacji (do 1 MW) trzeba liczyć się z kosztami na poziomie 1800-2500 zł za hektar,
• w miarę zwiększania rozmiaru farmy cena jednostkowa maleje – dla instalacji 1-5 MW wynosi średnio 1200-1800 zł/ha,
• dla największych farm (powyżej 5 MW) może spaść nawet do 800-1200 zł za hektar.

Koszty różnią się w zależności od regionu Polski. W województwach zachodnich i centralnych, gdzie konkurencja wśród firm serwisowych jest większa, ceny są średnio o 15-20% niższe niż w regionach wschodnich i północno-wschodnich. Najwyższe stawki występują w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim, gdzie deficyt wyspecjalizowanych firm przekłada się na wyższe koszty usług.

Do podstawowej ceny koszenia należy doliczyć koszty dodatkowe. Opłata za dojazd, szczególnie istotna dla farm położonych z dala od głównych dróg, wynosi średnio 3-5 zł za kilometr. Wywóz skoszonej biomasy to dodatkowy wydatek rzędu 200-500 zł za tonę, zależnie od odległości do punktu odbioru. Prace specjalistyczne tj. usuwanie krzewów czy prace przy stacjach transformatorowych, są wyceniane indywidualnie i mogą zwiększyć koszt zlecenia o 10-30%.